Dealen met klimaatstress

Op de terugweg van het Poolse oerbos Byalowieza struikelde ik over IFS, een methode om jezelf beter te begrijpen. Dick Schwarz heeft Internal Family Systems ontwikkeld en sinds een paar jaar wordt er overal over gesproken. Bij IFS zie je jezelf niet als een eenheid, maar maak je kennis met alter ego’s. Die hebben we allemaal, de stem in je hoofd die zucht ‘nee, niet nu,’ als je wilt sporten, of de stem die je uitfoeterd als je een schrijffout maakt. Bij IFS heten corrigerende stemmen managers. Ze willen je beschermen tegen pijn en stress maar hebben er een handje van om de bocht af te snijden.

Ik voel om de haverklap pijn en stress: bij gemaaide grasvelden in mei, geleglycosulfaat velden, gekandelaberde bomen, lege luchten…
Hoezo sta ik dan niet bij klimaatdemonstraties en koop ik nog wel koffiecups? Mijn managers helpen me dealen met schuld, schaamte en beter weten. Door gauw mijn aandacht op te verleggen, te dissocieren en door te redeneren, ‘dit jaar nog wel, maar straks doen we dit niet meer’.
Iedereen doet dit elke dag. We stoppen de stem van mededogen en onmacht in de kelder. Daar kan ze schreeuwen en zeuren zolang ze wil, ons valt het niet langer lastig. Dick Schwarz noemt de delen van ons zijn die in de kelder zitten ‘exiles’ en de delen die ons helpen van hun geroep af te leiden ‘managers’. Exieltje klimaatstress in de kelder, in de toom gehouden door mangers die netflix, meditatie of korter douchen aanraden. Iedereen heeft zi zijn manier gevonden zijn exiles te managen.
Zonder managers zou het leven niet te doen zijn. Ik zou vandaag nog mijn auto wegdoen en de kat ook, och arme Coen, ik zou mijn haar niet meer wassen en de tandarts met zijn alchemistische metalen gedag zeggen. Wat ik zeg, niet te doen. Ik kan mijn managers wel waarderen. Maar dat het kind in de kelder staat te roepen is ook niet goed. Dat wil eruit, gehoord worden en begrepen, het is bang en verdrietig, want waar gaat dit heen? Ik kan en wil haar stem niet doven. Ze is mijn liefde voor de natuur en alle leven, bron van kracht en schoonheid.

Soms als ik buiten ben, muggen zwermen boven het veen en wilde viooltjes in de wind, als dezelfde wind mijn haar verstuift en de muggen mijn bloed drinken, dan gebeurt er iets. Ik sla niet toe om de mug te vermorzelen, ‘want nu kan ze haar kinderen voeden’, al weet ik dat ik allergisch ben en vast weer een nacht wakker lig. Absurd, niet? Op zo’n moment mag mijn klimaatstress uit de kelder en buiten spelen op het gras met ooievaarsbek en gele klaver. Iets in me wordt zacht en wat zo niet te rijmen leek blijkt draagbaar.
Ik denk aan het liefelijke oerbos in Polen en de miljoenen stemmen van leven die je daar hoort. Dat is nu doorsneden met een muur van flijmscherp prikkeldraad. Er zijn lijkenvondsten in het veen en bewapende soldaten. En wat wou jij daar dan aan doen? vraagt mijn manager. Dezelfde manager die me nu ook vertelt dat het wel welletjes is voor een ochtendschrijfsel en ik voort moet maken.