Een jaar of 10 geleden mocht ik op stap met boswachter Gerard. Op de tocht langs illegale slaapplaatsen en hertenkampen deden we ook het Schiebroeks park aan met een kleine kudde Schotse hooglanders. Leidkoe Evelien kwam aangedenderd, boswachter Gerard staat bekend om zijn broodsnacks. Haar majestueuze kop stak door het autoraam aan mijn kant. Haar ting likte dwars door de auto. Nu wou ik dat ik alleen de zure stank uit haar bek kon herinneren, haar vuistgrote oog en het geluid van de adem uit haar immense longen. Maar al 10 jaar denk ik aan wat Gerard zei, dat ze naar de slacht ging en al gauw ook.
Evelien is niet meer.
Waarom? Omdat ook de oerkoeien slachtvee zijn. Je hoeft niets te hebben gedaan om gedood te worden, het voldoet dat je een malse bil hebt. Evelien had er nog kunnen zijn. Ze had de mater familias van haar kudde kunnen zijn. Een kudde die door de Rotterdamse noordrand kon trekken? Hoe dan? Veels te gevaarlijk. Koe op landingsbaan, koe op Doenkade, koe, koe, koe.
Deze zomer zijn we met De Stad Uit in natuurgebieden langs de Maas. Ook daar zijn hooglanders. Ze staan dromerig in het water, ze trekken in lange slierten door de bossages en brengen onze kinderen aan het gillen. En ze worden geslacht nog voor ze goed en wel volwassen zijn. Is het niet genoeg dat miljoenen zwart witte koeien worden opgeschrokt door onverzadigbare vleeshonger? Nee, dat stuke natuurvlees moet het zijn. Onder het mom van natuurbeheer, rewilding, goed boeren en echte liefde voor de natuur. Afgelopen week op het eiland van Brienenoord bleef ik maar uitkijken naar de moederkoeien. Overal kwam ik kalfjes tegen, maar waar …? – Die zijn er niet. Ook de kalveren van Schotse Hooglanders worden jong van hun moeder gescheiden. Waarom? Er zal handel inzitten, denk ik. Of kan de boer zich geen andere wereld voor stellen dan een van geinstitutionaliseerd dierenleed?
Ik denk aan verhalen van bizonkuddes die van horizon tot horizon over de Amerikaanse steppes stoven, het lijkt wel of ik het geraas van hun hoeven kan horen. Ooit waren ook hier, precies hier waar jij en ik nu zitten uit te dijen. Grote kuddes. Als je in Naturalis naar het ijstijdse miniatuurlandschap van onze delta kijkt zou je dat niet zeggen, je ziet er vijf of zes runderen en zeker geen duizenden. Maar mijn voorouders kenden het geluid van trekkende kuddes. En ergens in mij klinkt een echo uit lang vervlogen tijden. Alsof runderen en de mensen in mij van voor mij, een andere band met runderen hadden, een waar Evelien er voor mij was en ik voor Evelien, waar we samen oud werden en onze kinderen zagen opgroeien. Waar ze in vrijheid kon trekken van oost naar west, van noord naar zuid. Hoor jij dat misschien ook, het geluid van duizenden hoeven?
Herinner je je een nieuwsbericht van een paar jaar geleden? Een whistleblower op de kinderboerderij! Iemand had naar buiten gebracht dat dieren daar niet oud mogen worden. Het schandaal van de dag: aaidieren voor hun tijd uit het leven gerukt. In den dop geknakt, natuurvlees op de green egg der patsers. Kinderen die elk jaar weer biggetjes en jonge kuikens vast willen grijpen. Niemand houdt van oude varkens.
Het bleef geheim wie de slachtpraktijken op de kinderboerderij aan de grote klok had gehangen. En ook wat er nadien gebeurde is met de mantel der commercie bedekt, niets vrees ik, helemaal niets. Want was het niet groot nieuws geweest als het eerste seniele varken was gespot?
De ieniemienieplekjes waar je denkt dat een dier rust kon hebben zijn geen veilige haven. Ook natuurgebied en kinderboerderij is een verdienmodel van slagers.
Recht op familie.
Recht op geheugen
Recht op geschiedenis.
Recht of zelf
Beschikking
Recht op leven
Heel soms komt iemand met een wild idee dat zomaar iets kon veranderen, echt iets kon veranderen.
Nu is dat ondenkbaar in een land in de greep van de vleeshandel, maar een idee kan er soms wel zijn.
Eens kwam er dus het voorstel van Rijkswaterstaat om rondom ‘s lands snelwegen bosbuffers aan de leggen van een paar honderd meter.
Stille dood, diepe la, – je kent het wel.
Maar zo’n bosbuffer, dat was wat geweest voor Evelien. En voor de konijnenstammen die nu weer op worden gebaggerd. Voor ontsnapte varkens en voor wolvenkuddes en vosseholen en dasseburchten en ook voor een denderende kudde runderen.
Daarvandaan hadden de herten de Noord-Hollandseduinen uit kunnen trekken en oh, wat was dat fijn geweest, geleidelijk aan was ons cleane landschap weer ons thuis geworden.
Het moeilijkste is nog wel om dit uit te spreken zonder vertwijfeling. Het is zo ver weg. Zo ver.