De levende wereld is meer dan de labels die wij mensen hun geven. Wie is bijvoorbeeld dit olijke kevertje dat tegen alles en iedereen opbotst?
Bij ons zijn de kevers los. Overal vliegen, snorren en brommen bruine glimvleugels met zwarte lijfjes: Johanneskevers, zegt Image Search, ze lijken op meikevers maar dan kleiner. Ze lijken volstrekt onnozel en botsen richtingloos tegen alles op. ‘Tock’ hoor je als ze ergens tegenop vliegen met erop volgend enthousiast vleugel gebrom als het weer verder gaat. Aandoenlijk vind ik het. Maar wie ben jij? Wie zijn jullie? Ik probeer meer te weten te komen en verdwaal in schier ontelbare gelijkluidende Google pagina’s. De een a la Lineus, de ander a la verdelger. Nu is het werk van Lineus prachtig en verdient zeker onze aandacht , maar hoe is het mogelijk dat we daarin zijn blijven hangen? Dat kennelijk alles was gezegd toen we eenmaal hadden bepaald dat de Johanneskever familie is van die en die, soort zus-en-mezo. Dat is eeuwen geleden, man, – denk ik dan. Bekend is de Johanniskever vooral vanwege zijn ook wormpje zijn. Drie lange jaren groeit hij onder de grond en lust onderwijl wel een worteltje, ook een worteltje van duur laangras. Dat maakt dat de verdelgingsindustrie met korrels, vijandige aaltjes en poeders het uitmoorden van Johanniskevers propageert.
Sinds Black Lives Matter ben ik veel met dekolonialisatie bezig, – wie niet, zal je zeggen. Welke rol speelt kolonialisme bij natuurbeleving? Speelt het überhaupt een rol? Jawel, en niet te weinig, vind ik intussen, – kolonialisatie van de natuur heeft ontelbaar aspecten, zoals hoe we ons tot de wereld van de dieren verhouden. De oneindige veelheid van zijn hebben we teruggebracht tot wat een dier voor ons kan zijn; nuttig, neutraal of schadelijk. En dat is dus wat koloniaal denken in de natuur uitmaakt. Niemand boeit wie deze kever is. Hij is niet te exploiteren en daarmee bestaat hij amper. Wie is hij nog meer buiten de dunne relatie tot de mens? Google geeft zijn geheimen niet prijs. Maar ondertussen voel ik op mijn klompen aan dat de Johanneskever meer om het lijf heeft, omdat alles in de natuur meer is dan Lineus en bestrijding.
De natuur, of de ‘meer dan menselijke wereld’ heeft, buiten de relatie tot de mens, ook een inherent eigen leven, doel, verhaal en betekenis. Dat is nu precies wat we als bosbadderaars doen: ontmoet je dier met open vizier, onbevangen, nieuwsgierig en steeds opnieuw. Alsof het je buurvrouw was. Omdat ook de Johanneskever je buurvrouw is. Stel je voor dat je haar zou ontmoeten en haar eens precies zou vertellen wie ze volgens de mens is en wat haar doel is: harig, nutteloos en schadelijk. Ze zou je zeker niet op de koffie vragen en een inkijkje geven in haar leven. Om contact te maken met welk levend wezen dan ook, bloemen, mensen, bomen en kevers, hebben we vriendelijke belangstelling nodig, een open blik helpt. Je moet willen dat de ketenen van dogma en vooroordeel hun grip verzachten. Dan zijn we volgens mij op het goede pad om de koloniale blik op de natuurlijke wereld los te laten.
Dus: Johanneskever, wie ben jij?